Blogserie ontwikkelwerkplaats Limburg
VAZOM in Kerkrade
Binnen de Special Award 2019 zijn verschillende ontwikkelwerkplaatsen geinitieerd waar mensen met en zonder handicap konden samenwerken. Samen met het Huis voor de Kunsten in Limburg is onderzocht of hier iets moois uit kon groeien. In samenwerking met de Limburgse Centra voor de Kunsten is op vijf verschillende locaties een pilotproject georganiseerd waar mensen met en zonder handicap samen workshops volgden en een expositie samenstelden. De lessen werden gegeven door docenten van de centra.
In deze blogserie blikken wij terug.
VAZOM Kerkrade - Stilleven schilderen
Locatie: Vrije Akademie Parkstad wordt deze locatie van VAZOM ook wel genoemd. Een centrum waarin diverse kunsteducatieve vormen worden aangeboden, zoals workshops, projecten, tentoonstellingen en lezingen. Centraal staat het ontdekken van artistieke vermogens, deze ontwikkelen op een laagdrempelige manier en ontmoeting en binding tussen mensen.
Docent: Fia Pinkers, docent tekenen en schilderen bij VAZOM
Deelnemers: 5 vaste cursisten van VAZOM 6 gastcursisten met 2 begeleiders van verschillende zorgorganisaties (Mondriaan, Levanto, Radar)
Inhoud workshop: Stilleven schilderen. In het schilderlokaal staan twaalf schildersezels in een kring opgesteld. In het midden staat een tafel met een aantal objecten als stilleven bij elkaar: dieren, een schoen, een waaier, een masker, een poppetje, fruit en bloemen. Er worden tafelezels en kistjes gebruikt om hoogteverschillen te creëren. Daarnaast een tafel met materialen: rood A4 papier, dubbelgevouwen velletjes lichtblauw papier waar een vierkant uit is geknipt en heel veel verschillende kwasten. Er wordt eerst een compositie gemaakt met papier, vervolgens wordt deze geschilderd.
Verslag
Fia begint haar les door alle leerlingen in de binnenring tussen de ezels te vragen. Ze laat hen door het vierkant in het blauwe papier naar de compositie kijken en vraagt om er een object uit te kiezen dat ze met potlood op het rode papier tekenen. Als dat klaar is, kiezen ze op dezelfde manier een ander stuk en tekenen dat erbij. Daarbij mag het ene ding over het andere getekend worden, het hoeft niet netjes naast elkaar. Voor de mensen waarvoor het zelf reproduceren van de voorwerpen te ingewikkeld is, heeft ze sjablonen neergezet. De cursisten hebben de keuze uit vissen of zeepaardjes. Die kunnen ze op het papier leggen en met het potlood omtrekken. Zo heeft toch elke cursist iets op het rode papier staan.
Na het tekenen, wordt het ontwerp op het doek geschilderd. Door de objecten eerst te tekenen worden ze vertrouwd. Bij het schilderen worden de sjablonen opnieuw ingezet. Konden ze op papier nog zelf de omtrekken tekenen, op het schilderdoek laten vier gastcursisten dat liever aan hun begeleider over. De vaste cursisten kleuren eerst de achtergrond, de vier gastcursisten wijzen waar hun vis of zeepaardje op het nog ongeverfde doek moet komen en kleuren dan in.
Marga die haar stilleven tot een strak abstract werk heeft gemaakt, bewondert de ongebondenheid van de gastcursisten. ‘Ik zou willen dat ik zo vrij durfde te werken,’ zegt ze. ‘Ik maak geen onderscheid tussen mensen met en zonder beperking. Ik zie gevormde en ongevormde mensen die met schilderen bezig zijn. De ene is meer gevormd dan de ander. Iemand met een beperking kan best meer gevormd zijn dan iemand zonder beperking.’
In de klas hangt een ontspannen sfeer. Iedereen werkt aan zijn of haar eigen werk en zo nu en dan maakt iemand een rondje om te zien hoe het werk van anderen zich ontwikkelt.
Aan het einde van de les worden de ezels naast elkaar in een halve cirkel neergezet. Fia bespreekt alle werken één voor één in de groep. Beperkt of onbeperkt, gevormd of ongevormd, iedereen is even nerveus als hij of zij aan de beurt is en Fia iets vraagt over hun werk. Fia wijst de anderen in de groep op wat zij bijzonder vindt aan elk werk. Alle cursisten zien er tevreden en trots uit.
Na de pauze krijgen alle werken een plek in de hal, waar ze een aantal weken geëxposeerd zullen blijven. Met vereende krachten wordt de expositie ingericht en zorgvuldig bekijken ze waar elk werk het beste tot zijn recht komt. Ongeveer acht mensen bespreken samen nog het portfolio van Myrthe en van Johan en wat later schuift Benjamin ook aan. Hij laat foto’s zien van wat hij gewoonlijk maakt.
Evaluatie
Docent Fia vertelt na afloop dat ze het aanvankelijk moeilijk vond. Ze was bang geweest dat haar vaste cursisten zich niet genoeg uitgedaagd zouden voelen door de opdracht, of dat het toch te moeilijk zou zijn voor de mensen met een beperking. Ze had daarom iets bedacht wat op allerlei niveaus uitgevoerd kon worden en dat heeft goed uitgepakt. Voor de zekerheid had ze haar vaste cursisten van tevoren verteld dat ze samen gingen werken met mensen met een beperking, ze kwamen dus voorbereid. Haar vaste cursisten kregen tijdens deze les de aandacht die ze nodig hadden, doordat de gasten eigen begeleiding bij zich hadden. Had ze alleen een gemengde groep moeten leiden, dan zou dat een grote hap uit de aandacht voor de niet-beperkte cursisten betekend hebben. Fia kijkt tevreden terug op de workshop.
Jan, begeleider van vier gastcursisten, moest heel veel doen om zijn pupillen tot een resultaat te krijgen, voortekenen, overtrekken, kleuren kiezen en soms mengen, soms zelfs verf op het doek aanzetten zodat de pupillen het verder konden uitwerken. Toch ervaart hij de activiteit positief, zegt hij, omdat het hem zelf op een nieuw spoor heeft gezet in zijn werk. Hij is op nieuwe ideeën gekomen.
Hanneke Koene, Thuis voor Verhalen
Lees verder:
Landgraaf (VAZOM) - Tegels boetseren
Weert (RICK) - Tegels boetseren Collage maken/schilderen
Maastricht (Werkhuis) - Vrij creatief werken
Venray (ODA Park) - Stilleven schilderen